همواره گرفتگی و رسوب‌زدایی لوله ها به یکی از کابوس های ساکنان آپارتمان ها و خانه های ویلایی تبدیل شده است. به طوری که این مشکل حتی می تواند آرامش زندگی را برهم بزند و عملکرد پکیج، آبگرمکن و شوفاژ را تحت تاثیر خود قرار دهد. به همین دلیل، حل فوری این معضل از اهمیت بالایی نزد خانواده ها برخوردار است چراکه می تواند سیستم لوله‌کشی ساختمان را از خطر پوسیدگی و نشتی آب نجات دهد.
خبر خوش این است که گرفتگی لوله آب گرم، آب آشامیدنی، رسوب‌زدایی لوله پکیج، آبگرمکن و شوفاژ اکثراً دلایل مشابهی دارند و روش های رفع آنها نیز یکسان است. بنابراین اگر شما جزو افرادی هستید که با این مشکل دست و پنجه نرم می کنید و دنبال علت گرفتگی لوله آب گرم و سرد می گردید، حتماً تا انتهای این مقاله با ما همراه باشید.
در این نوشتار، ضمن بررسی دلایل رایج گرفتگی لوله، به معرفی روش های ساده و کاربردی برای رفع آن نیز خواهیم پرداخت.
علت گرفتگی لوله آب سرد و گرم
لوله های آب هم مثل لوله های فاضلاب می توانند گرفتگی داشته باشند، اما گرفتگی در لوله آب گرم به مراتب بیشتر از لوله آب سرد اتفاق می افتد. دلیل این موضوع هم به دمای آب و مواد معدنی موجود در آن مربوط می شود. گرفتگی در لوله آب سرد اغلب به دلیل سنگ ریزه و خاک است و معمولاً خود به خود رفع می شود.
اما گرفتگی لوله آب گرم به عوامل مختلفی بستگی دارد. عامل اصلی گرفتگی لوله آب گرم، رسوباتی است که به مرور زمان به دیواره داخلی لوله می چسبند. این رسوبات باعث کاهش قطر لوله و در نهایت افت فشار آب در نقاط مختلف خانه مثل حمام، آشپزخانه، روشویی و سرویس بهداشتی می شوند.
علت رسوب‌گیری لوله های آب گرم
ـ دمای بالا: دمای بالای آب گرم باعث بخار شدن آب در لوله ها می شود. این امر سبب می شود مواد معدنی مضر و رسوبات داخل لوله باقی بمانند. نمونه بارز این اتفاق را می توان در کتری برقی یا سماور مشاهده کرد.
ـ املاح معدنی: آب اکثر مناطق دارای املاح است. ترکیب شدن این املاح با آب، به مرور باعث تشکیل مواد معدنی مثل سولفات منیزیم و سولفات کلسیم می شود.
ـ چسبندگی: این مواد معدنی با گذشت زمان به دیواره لوله می چسبند و جزئی از آن می شوند. همین موضوع سبب مسدود شدن لوله های آب گرم می شود.
چرا لوله آب سرد رسوب نمی گیرد؟
ـ دمای پایین: دمای آب سرد پایین‌تر از آب گرم است و به همین دلیل بخار شدن آب در لوله های آب سرد کمتر اتفاق می افتد.
ـ کاهش چسبندگی: در دمای پایین، چسبندگی مواد معدنی به دیواره لوله کاهش پیدا می کند.
علت رسوب گرفتن لوله کشی آب ساختمان
آب در طبیعت، با عبور از لایه های زیرزمینی، املاح معدنی زیادی را به خود جذب می کند. حتی بعد از تصفیه آب آشامیدنی، مقادیری از این املاح مانند کربنات کلسیم، سولفات منیزیم و سولفات کلسیم در آن باقی می ماند. این املاح به مرور زمان و به دلایل مختلف، روی جداره لوله های آب رسوب می کنند.
علت این رسوب آب در لوله های فلزی و پلاستیکی ساختمان های مسکونی و تجاری، دو عامل اصلی یعنی سختی زیاد آب و دمای بالای آن است که در ادامه توضیح داده خواهد شد. با توجه به اینکه تا حد زیادی، سختی و دمای آب خارج از کنترل ماست، در اغلب مواقع شاهد گرفتگی لوله های آب و پکیج می شویم.
۱. بالا بودن درجه سختی آب
آبی که حاوی مقدار زیادی املاح معدنی باشد را آب سخت گویند که برای سلامتی بدن تهدیدی جدی به شمار می رود. املاح موجود در چنین آبی، نه تنها قابلیت شویندگی و کف کردن مواد صابونی را کاهش می دهد، بلکه در جرم گیری و رسوب گیری لوله ها نیز تاثیر بسزایی دارند.
حرکت آب با میزان سختی بالا در لوله های آب، شوفاژ، پکیج و … به مرور زمان باعث تجمع املاح آن بر روی جداره لوله ها می شود و تشکیل رسوب می دهد. در محیط های صنعتی معمولاً قبل از ورود آب به درون بویلر و منابع حرارتی، میزان سختی آن کاهش پیدا می کند تا از رسوب گیری جلوگیری شود. بنابراین یکی از چالش های اصلی در تصفیه آب، همین کاهش درجه سختی آب است.
۲. دمای بالای آب
اغلب اوقات لوله های سیستم گرمایشی مثل آبگرمکن و پکیج، بیشتر دچار جرم و رسوب گرفتگی می شوند. علت این رسوب گرفتن هم لوله های آب گرم هستند که ساختار املاح معدنی را در چنین شرایطی زودتر متلاشی می کنند و باعث جدا شدن ترکیبات مختلف از هم می شوند.
بنابراین اصلی ترین فاکتور برای از بین رفتن پیوند ترکیبات شیمیایی مختلف، گرما و دمای بالا است. به همین دلیل شما می بینید املاح موجود در لوله های آب گرم، شرایط بهتری را برای ته نشینی و رسوب شدن پیدا می کنند.
علائم وجود گرفتگی در لوله آب شرب
ایجاد جرم و رسوب داخل لوله آب که منجر به گرفتگی بخشی از فضای داخلی لوله شود گاهی با علائمی قابل تشخیص است. در اینجا برخی از علائم مهم جهت شناسایی جرم گرفتگی لوله آب سرد و گرم به شرح زیر است:
- کدر شدن آب و تغییر رنگ آن
- وجود ذرات ریز شبیه به شوره داخل آب
- افت فشار آب
اگر هر یک از موارد فوق طی چند روز مشاهده شود احتمالا با مشکل رسوب گرفتگی لوله آب مواجه هستید. البته در مورد کثیف یا کدر بودن آب باید از وجود اشکال در شبکه سراسری آب چشم پوشی کرد.
گرفتگی لوله آب چه مشکلاتی را در پی دارد؟
برخلاف تصور رایج، گرفتگی لوله فقط مختص لوله های فاضلاب نیست و لوله های آب هم می توانند دچار انسداد شوند. این اتفاق می تواند در لوله های آب سرد و گرم، لوله های موتورخانه، لوله های شوفاژ و لوله های رادیاتور رخ دهد و مشکلات متعددی را به وجود آورد.
انسداد حاصل از رسوب و زنگ زدگی لوله های آب که اغلب در لوله های آهنی و چدنی رخ می دهد، مشکلی شایع است که می تواند منجر به گرفتگی، نشتی و حتی فرو ریزش لوله شود. این مشکل در ساختمان های قدیمی که از سیستم های لوله کشی فلزی استفاده می کنند (آن هم به دلیل تماس مستقیم لوله با آب گرم و بخارات)، بیشتر به چشم می خورد.
در ادامه مهمترین مشکلات رسوب گرفتگی لوله را مشاهده خواهید کرد.
عواقب رسوب و زنگ زدگی لوله های آب
ـ گرفتگی: زنگ زدگی لوله ها می تواند باعث ایجاد رسوب و انسداد در مسیر جریان آب شود و در نهایت منجر به گرفتگی لوله شود. این امر می تواند فشار آب را کاهش دهد، جریان آب را ضعیف کند و حتی باعث ترکیدن لوله شود.
ـ نشتی: زنگ زدگی می تواند باعث ایجاد سوراخ در لوله ها شود که منجر به نشتی آب می شود. نشتی آب می تواند به هدر رفتن آب، آسیب به اموال و رشد کپک و قارچ منجر شود.
ـ فرو ریزش لوله: در موارد شدید، زنگ زدگی می تواند باعث ضعیف شدن لوله ها و نهایتا فرو ریزش آنها شود. این امر می تواند خسارات قابل توجهی به اموال و حتی خطر جانی برای ساکنین ساختمان به همراه داشته باشد.
روش های باز کردن رسوب گرفتگی لوله آب
رسوب در لوله ها، کابوسی آشنا برای مالکان، ساکنین، مدیران و صاحبان مشاغل مختلف است که هر ساله هزینه های هنگفتی را به آنها تحمیل می کند. در گذشته این معضل راه حلی جز تعویض لوله ها نداشت و خسارات زیادی را به بار می آورد. خوشبختانه امروزه روش های متنوعی برای جلوگیری از رسوب در لوله ها و کاهش آسیب های ناشی از آن وجود دارد که به شما کمک می کند تا در هزینه ها صرفه‌جویی کنید و از بروز مشکلات جدی در سیستم لوله‌کشی جلوگیری کنید تا به افزایش طول عمر لوله ها کمک کند.
بنابراین برترین روش های رسوب گیری عبارتند از:
۱. استفاده از محلول های شیمیایی
محلول های شیمیایی قدیمی ترین و رایج ترین روش برای از بین بردن رسوبات در لوله های آب است. این محلول ها با فرمول های خاص می توانند رسوبات را در خود حل کنند و راه لوله را باز کنند. شرکت های مختلف، انواع گوناگونی از این محلول ها را با نام های تجاری مختلف به بازار عرضه می کنند.
از جمله مزایای آنها می توان به کارایی سریع، سهولت استفاده و ارزانی نسبت به دیگر روش ها اشاره کرد. در مقابل معایبی مثل خوردگی و پوسیدگی لوله، اثربخشی محدود نسبت به گرفتگی های شدید و همچنین خطراتی برای دستگاه گوارش را نیز دارا هستند.
۲. استفاده از پالس الکتریکی
دانشمندان همواره در تلاشند تا با ابداع روش های جدید، زندگی را برای ما آسان‌تر کنند. یکی از این نوآوری ها، رسوب‌زدایی با استفاده از پالس های الکتریکی است. این روش نوین، جایگزینی مدرن و کارآمد برای روش های سنتی رسوب‌زدایی مانند استفاده از مواد شیمیایی یا اسید شویی به شمار می رود.
روش کار به این صورت است که دستگاه رسوب‌زدایی الکتریکی باید بر روی لوله های انتقال آب نصب شود. دستگاه با ارسال پالس های الکتریکی با فرکانس و شدت تنظیم شده، به لوله ها شوک وارد می کند. این شوک ها باعث لرزش مولکولی در رسوبات شده و آنها را به ذرات ریز تبدیل می کند. در پایان این ذرات ریز رسوبات به همراه جریان آب از لوله ها خارج می شوند و لوله را کاملاً عاری از رسوب می کنند.
از جمله مزایای این روش می توان به کارایی بالا (نسبت به رسوبات سخت و ضخیم)، عدم آسیب به لوله ها و مناسب برای مصارف مختلف (لوله های آب آشامیدنی، صنعتی، کشاورزی و …) اشاره کرد.
۳. استفاده از تصفیه الکتریکی
رسوب‌زدایی با استفاده از میدان های مغناطیسی، یکی دیگر از روش های جدید، بی‌خطر و پربازده برای جلوگیری از رسوب‌گذاری در لوله ها است. این روش نوین، جایگزینی مدرن و سازگار با محیط زیست برای روش های سنتی رسوب‌زدایی مانند استفاده از مواد شیمیایی و اسید شویی به شمار می رود.
روش کار به این صورت است که دستگاه رسوب‌زدایی مغناطیسی باید بر روی لوله های آب نصب شود. دستگاه با ایجاد میدان مغناطیسی قوی در اطراف لوله ها، مولکول های آب را تحت تأثیر قرار می دهد. میدان مغناطیسی قدرت حلّالیت آب را افزایش می دهد و به این ترتیب، رسوبات موجود در لوله ها به تدریج در آب حل شده و از طریق شیرهای آب خارج می شوند.
این روش همچنین ساختار بلورهای منیزیم و کلسیم (مواد اصلی تشکیل‌دهنده رسوبات) را تغییر می دهد و آنها را به آرگونیت تبدیل می کند. آرگونیت برخلاف سایر اشکال رسوب، قابلیت چسبندگی به لوله ها را ندارد و در آنها رسوب نمی کند. از جمله مزایی استفاده از این روش می توان به کارایی بالا، عدم آسیب به لوله ها، بی صدایی دستگاه و مناسب برای مصارف مختلف اشاره کرد.
۴. رسوب‌زدایی مکانیکی
رسوب زدایی به روش مکانیکی نیز نقش پر رنگی در باز کردن گرفتگی های لوله دارد که به چند بخش تقسیم می شوند.
– ایجاد جریان معکوس: معکوس کردن جریان آب، یکی از روش های مرسوم و ساده برای رسوب‌زدایی لوله ها در صنایع مختلف است. در این روش، جریان آب به طور موقت و برای چند دقیقه با استفاده از شیرآلات یا تجهیزات مخصوص، برعکس می شود تا رسوبات و جرم های انباشته شده در داخل لوله ها را از بین بروند. جریان معکوس آب، قدرت شویندگی بالایی دارد و می تواند رسوبات، جرم ها و آلودگی های چسبیده به دیواره لوله ها را جدا کند. از جمله مزایای این روش می توان به سادگی، سرعت بالا و مناسب برای انواع لوله ها اشاره کرد.
– جت آب: استفاده از جت آب را می توان به عنوان متداول‌ترین روش مکانیکی برای رسوب‌زدایی لوله ها بیان کرد. در این روش، از فشار آب بالا برای پاکسازی رسوبات، جرم ها و آلودگی ها از داخل لوله ها استفاده می شود. روش کار به این صورت است که دستگاه واترجت با استفاده از پمپ های قدرتمند، فشار آب بسیار بالایی را ایجاد می کند. نازل های مخصوص دستگاه، آب را با فشار بالا به صورت جت های متمرکز به داخل لوله ها پمپاژ می کنند. قدرت بالای جت آب، رسوبات، جرم ها و آلودگی های چسبیده به دیواره لوله ها را جدا می کند. رسوبات جدا شده به همراه جریان آب از لوله ها خارج می شوند و لوله ها تا حد زیادی پاکسازی می شوند. مزایای این روش کارایی بالا، پاکسازی کامل و مناسب برای انواع لوله ها می باشد.
– هیدروفرز مکانیکی: هیدروفرز ابزاری نوین و چرخنده است که از تعدادی لوله توخالی تشکیل شده است. این ابزار پس از مونتاژ شدن، توسط یک موتور پنوماتیکی قدرتمند به حرکت در می آید و وظیفه اصلی آن، تراشیدن و جدا کردن رسوبات از جداره داخلی لوله ها است.
روش کار به این صورت است که هیدروفرز با توجه به قطر لوله، مونتاژ شده و سپس در داخل لوله قرار می گیرد. موتور پنوماتیکی، هیدروفرز را با سرعت بالا به چرخش در می آورد و لبه تیز آن، رسوبات را از سطح داخلی لوله ها تراش می دهد. همزمان با چرخش، آب از طریق منافذ تعبیه شده روی سر هیدروفرز به داخل لوله تزریق می شود و رسوبات جدا شده را به همراه خود به بیرون هدایت می کند. با حرکت طولی هیدروفرز در تمام طول لوله، رسوبات به طور کامل از بین رفته و لوله ها تمیز می شوند. مزایای این روش عبارتند از قدرت تراشندگی بالا، پاکسازی کامل لوله ها، سرعت بالا و قابلیت استفاده برای لوله های مختلف.
– فشنگی ساینده: روش فشنگی ساینده، روشی نوین و خلاقانه برای رسوب‌زدایی لوله ها است که با استفاده از تفنگ هوای فشرده و فشنگ های پلاستیکی انجام می شود. در این روش، فشنگ های پلاستیکی با سرعت بالا به داخل لوله شلیک شده و با برخورد به جداره داخلی، رسوبات و آلودگی ها را از بین می برند.
روش کار به این صورت است که فشنگ های پلاستیکی مخصوص در داخل تفنگ قرار داده می شوند. با استفاده از هوای فشرده، فشنگ ها با سرعت بالا به داخل لوله شلیک می شوند. برخورد فشنگ ها به جداره داخلی لوله، رسوبات، جرم ها و آلودگی ها را از بین می برد. در نهایت ذرات جدا شده به همراه جریان آب از لوله خارج می شوند و لوله تا حد تمیز می کند. از جمله مزایای این روش می توان به سرعت بالا و مناسب برای تمام لوله اشاره کرد.
کلام آخر
باز کردن لوله های گرفته شده به عوامل مختلفی مانند شرایط ساختمان، عمر لوله ها، توکار یا روکار بودن لوله‌کشی و شدت گرفتگی بستگی دارد. بنابراین اگر با گرفتگی های مکرر در خانه های قدیمی مواجه هستید، بهترین راهکار بازسازی کامل سیستم لوله‌کشی آب و فاضلاب است. چرا که در لوله‌های فرسوده و کهنه، رسوبات به مرور زمان انباشته شده و حل مشکل به طور کامل امکان‌پذیر نیست. در صورتی که گرفتگی به بخش خاصی از لوله‌کشی محدود است، می توانید با تعویض آن قسمت مشکل را به طور دائمی برطرف کنید.
اما اگر با افت فشار آب در خانه های نوساز مواجه هستید، قبل از انجام هر اقدامی، مشورت با متخصصان لوله‌کشی و شرکت های مجاز در این زمینه ضروری است. آنها قادر هستند با بررسی دقیق مشکل، بهترین راه‌حل را برای رفع گرفتگی و جلوگیری از بروز مجدد آن ارائه دهند. در صورتی که لوله های خانه شما از جنس آهن است، تبدیل آنها به لوله های پلاستیکی نسل جدید، می تواند به طور قابل توجهی از مشکلات گرفتگی و رسوب‌گذاری در آینده جلوگیری کند.
اگر با گرفتگی لوله آب مواجه شدید به شما توصیه می شود با شماره های شرکت تماس بگیرید تا متخصصین ما برای لوله بازکنی فوری در محل حاضر شوند. شرکت خدمات فنی کاوه آماده خدمت رسانی فوری و شبانه روزی در تمام محله های تهران می باشد.
