در انجام امور فنی و تاسیساتی معمولا خرابی ابزار و وسایل می تواند برای افراد مشکل ساز شود. لوله بازکن ها هم در کار خود با این مشکلات مواجه هستند. گیر کردن فنر در لوله فاضلاب یا شکستن فنر لوله بازکنی در داخل لوله از جمله موارد خرابی ابزار و وسایل هستند که در بزنگاه ها گریبان گیر لوله بازکن ها می شود. البته لوله بازکن های حرفه ای کمتر با این مشکلات مواجه می شوند و این لوله بازکن های تازه کار و مبتدی هستند که اکثرا خود را گرفتار می کنند.

مشکل شکستن و گیر کردن فنر در لوله فاضلاب ابتدا به نحوه فنر زنی و استفاده از فنر بر می گردد. لذا باید به کمک برخی نکات از بروز این مشکل پیشگیری کرد. پس از آن در صورت مشاهده مشکل از روش های کمکی برای بیرون کشیدن فنر استفاده کرد. تمام این موارد این مطلب توضیح داده شده است.

پس با ما همراه باشید تا با همراهی هم این مطلب آموزشی را به پایان برسانیم. 

علتش شکستن فنر در داخل لوله فاضلاب چیست؟

به طور کلی شکستن فنر در لوله فاضلاب ارتباط مستقیمی با کیفیت فنر و عملکرد فرد لوله بازکن دارد و بیش از هر چیز دیگری متاثر از این دو عامل است. این دو عامل کلی هستند و می توان مجموعه ای از دلایل و عوامل دقیق تری را به عنوان زیرمجموعه برای این موارد ذکر کرد.

• پوسیده و زنگ زده بودن فنر
• ضعیف بودن جنس فنر
• انعطاف پذیری پایین فنر
• وارد کردن فشار بیش از حد

معمولا شکستگی های فنر لوله بازکنی به یکی از دلایل فوق رخ می دهند. تفاوتی هم ندارد که فنر شما دستی باشد یا دریلی و برقی. همه فنرهای لوله بازکنی احتمال شکستگی دارند اما فنر های دریلی و برقی چون ضخامت بیشتری دارند احتمال شکستگی آنها کمتر است.  

مشاهده شده که برخی افراد در زمان شکستن فنر در لوله برای این که خود را راحت کنند می گویند فنر در لوله باقی بماند. چون بر این باور هستند که با گذشت زمان فنر به همراه آب و فاضلاب از لوله عبور کرده و به چاه یا شبکه فاضلاب هدایت می شود در حالی که این تصور کاملا غلط است. فنر شکسته در داخل لوله کاملا گیر کرده و نه تنها از لوله عبور نمی کند بلکه اجازه عبور آب و فاضلاب را هم نمی دهد و پس از مدتی باعث مسدود شدن کامل لوله خواهد شد. 

روش های پیشگیری از شکستن فنر در لوله 

در بخش قبل دلایل اصلی شکستن فنر در لوله بازکنی ذکر شد و شما از آنها اطلاع پیدا کردید. پر واضح است که بهترین روش برای جلوگیری از شکستن فنر لوله فاضلاب هنگام فنر زنی رعایت نکات فنی و توجه به عوامل ایجاد شکستگی در فنر است. در ادامه چند مورد از آنها ذکر شده است.

– استفاده از فنر سالم: فنر های قدیمی که عمر طولانی دارند و حتی دارای پوسیدگی و زنگ زدگی هستند بهترین گزینه برای شکستن در لوله هستند. اگر می خواهید هنگام کار فنر در لوله بشکند و حین لوله بازکنی گرفتار این مشکل شوید از فنرهای زنگ زده و پوسیده استفاده کنید. با این که این دلیل خیلی واضح است اما ممکن است در نبود فنر مناسب به ناچار از فنرهای خراب و قدیمی استفاده کنید و خود را گرفتار کنید. پس برای لوله بازکنی با خیال راحت از فنر سالم و بدون عیب استفاده کنید.

– عدم استفاده از فنر ضعیف: فنر های ضعیف که قطر مفتول آنها کم است برای موارد جزئی ساخته شده اند. نباید از چنین فنرهایی برای گرفتگی های شدید یا گرفتگی های عمقی استفاده کنید. چون در چنین گرفتگی هایی فشار بیشتری به فنر وارد می شود و به خاطر ضعیف بودن فنر احتمال شکستن آن زیاد است. 

– استفاده از فنر با انعطاف پذیری بالا: در فنرهای لوله بازکنی انعطاف پذیری اهمیت زیادی دارد. چراکه فنر می خواهد در پیش و خم های لوله به خوبی تا شده و از آنها عبور کند. فنر های خشک و دارای انعطاف پذیری پایین علاوه بر این که سرعت عمل شما را پایین می آورند ممکن است در حین کار که فشار زیادی به فنر وارد می شود به دلیل خشکی ناگهان بشکنند و شما را گرفتار کنند.

– عدم وارد کردن فشار زیاد به فنر: درست است که بخشی از کار عملیات فنر زنی و لوله بازکنی با فنر به فشاری که به آن وارد می شود مربوط است اما این فشار باید کنترل شده و متناسب با نوع فنر باشد. حتی در مواردی همچون زمان گیر کردن فنر اصلا نباشد به آن فشار وارد کرد. تشخیص این موضوع به تجربه و تخصص لوله بازکن بر می گردد. لوله بازکن است که تشخیص می دهد در زمان لایروبی گرفتگی فشار را زیاد کند و در زمان گیرکردن یا بیرون کشیدن فنر فشار را کم کند. 

نحوه بیرون کشیدن فنر شکسته از لوله فاضلاب

در اکثر موارد شکستگی فنر در لوله به دلیل این که قسمت شکسته فنر در داخل لوله گیر کرده است و دسترسی به آن وجود ندارد نمی توان راه حل دقیق و قطعی برای بیرون آوردن فنر شکسته ارائه کرد. با این وجود دو راه کار قابل وجود دارد:

۱. شکافتن لوله فاضلاب: متاسفانه باید گفت که برای بیرون آوردن فنر شکسته در لوله راه حل مناسب و کم هزینه ای برای وجود ندارد و به ناچار باید با شکافتن لوله های فاضلاب به فنر باقی مانده در لوله دسترسی پیدا کرده و آن را بیرون آورد. طبیعتا این کار منجر به تخریب بخشی از لوله کشی فاضلاب ساختمان شده و هزینه های بنایی و بازسازی لوله کشی فاضلاب را بر دوش شما می گذارد.

۲. فرو کردن فنر جدید در لوله: این راه احتمال موفقیت پایینی دارد اما برای جلوگیری از تخریب لوله کشی فاضلاب و تحمل هزینه های اضافی می توان آن را امتحان کرد. خب احتمالا می دانید که فنرها هم مثل پیچ و مهره می توانند به هم پیچ بخورند و سفت شوند. اگر شما بتوانید فنر دیگری را به فنر شکسته شده داخل لوله بپیچانید احتمال دارد که موفق شوید فنر شکسته را از لوله بیرون بکشید. همانطور که گفتیم احتمال موفقیت زیاد نیست اما ارزش تلاش کردن را دارد.

– استفاده از فنر قبلی: فنر شما الان دو قسمت شده است. یکی در داخل لوله مانده و دیگری در اختیار شماست. آن قسمتی که در اختیار شماست را بردارید و دو سر فنر را به هم نزدیک کنید و بپیچانید تا متوجه شوید که آیا این فنر می تواند به خودش پیش بخورد یا خیر. اگر امکانش باشد خیلی خوب است. قسمتی از مفتول که قبلا شکسته را با سوهان بسایید تا تیزی آن از بین برود و منجر به شکستگی لوله ها نشود. 

– یافتن فنر مناسب جدید: اگر فنر قبلی مناسب نبود باید جدیدی پیدا کنید که قابلیت پیچ خوردن در فنر شکسته شده را داشته باشد. می توانید فنر جدیدی پیدا کنید که قطر بزرگ تر از فنر قبلی داشته باشد چون قطر بزرگ تر باعث می شود پیچ خوردن آسان تر باشد. هرچه قطر فنر بییشتر و ضخامت مفتول کمتر باشد پیچ خوردن آسان تر خواهد بود.

– فرو کردن فنر در لوله: پس از فراهم شدن فنر آن را همچون قبل وارد لوله فاضلاب کنید تا جایی که سر آن به فنر شکسته برسد. برای تشخیص این موضوع به اندازه قسمت دوم فنر شکسته توجه کنید. میزان فرو کردن فنر در لوله باید به اندازه قسمتی از فنر شکسته باشد که در اختیار شماست. 

– پیچ دادن فنر جدید:  با رسیدن سر فنر به کنار فنر شکسته باید فنر را به جهتی بچرخانید که در داخل فنر شکسته پیچ بخورد. جهت چرخش را از سر فنر فعلی می توانید متوجه شوید. احتمالا ساعت گرد است. باید فنر را به این جهت بچرخانید و جلو و عقب کنید. اینطور احتمال پیچ خوردن به فنر شکسته بیشتر است. هرچه بیشتر این کار را انجام دهید شانش موفقیت شما بیشتر است. پس از هر بار انجام فنر را کمی قبل بکشید تا متوجه شوید که آیا پیچ خورده یا خیر. اگر نسبت به قبل سخت تر عقب آمد یعنی پیچ خورده است.

– بیرون کشیدن فنر شکسته: با پیش خوردن فنر می توانید کم کم آن را از لوله بیرون بکشید. برای بیرون کشیدن هر دو فنر باید دقت کنید که فنر را در جهت باز شدن پیچ نچرخانید یا کمتر بچرخانید تا فنر شکسته به طور کامل از لوله خارج شود. ضمنا فشار زیادی به فنر وارد نکنید تا مجدد منجر به شکستگی نشود. 

علت گیر کردن فنر در داخل لوله فاضلاب

گیر کردن فنر در لوله هم همچون شکستن فنر به عملکرد فرد لوله بازکنی وابستگی زیادی دارد. در واقع این عملکرد غلط لوله بازکن یا فرد در حال فنرزنی است که باعث می شود فنر لوله بازکنی در داخل لوله گیر کرده و تکان نخورد. در اینجا چند مورد از دلایل گیر کردن فنر در لوله فاضلاب ذکر شده است.

• فشار دادن زیادی فنر به داخل لوله
• عدم انتخاب فنر متناسب با قطر لوله
• استفاده از فنر قطور برای لوله کم قطر
• استفاده از فنر خشک و غیرمنعطف
• خشک بودن لوله

مشاهده می کنید که تمام موارد فوق ناشی از عملکرد غلط فرد لوله بازکن است. اینجاست که اهمیت تجربه و تخصص در لوله بازکنی هویدا می شود. لوله بازکن های ناشی یا افرادی که تجربه امور فنی ندارد می توانند باعث بروز این مشکلات شوند.

راه های جلوگیری از گیر کردن فنر در لوله فاضلاب 

در بخش پیشین مهم ترین علل گیر کردن فنر در لوله فاضلاب برای شما ذکر شد و مشاهده کردید که گیر کردن فنر در لوله تا چه اندازه ای به عملکرد غلط لوله بازکن مربوط می شود. حال در این بخش چند نکته کاربردی ارائه شده که به شما کمک می کند از گیر کردن فنر در لوله جلوگیری کرده و فنر زنی خوبی را تجربه کنید.

– عدم فشار دادن بیهوده فنر به داخل لوله: فنر لوله بازکنی برای باز کردن گرفتگی ها نیاز به فشار توام با چرخش دارد. فشار دادن تنها امری بیهوده است و نتیجه ای جز گیرکردن فنر به داخل لوله را در پی نخواهد داشت. هنگام فنر زنی باید دقت کنید که بیخود فنر را داخل لوله فشار ندهید.

– استفاده از دور معکوس: در فنر زنی با فنر برقی باید گهگاه از دور معکوس هم استفاده کنید تا فنر بیش از اندازه داخل لوله فرو نرود. یعنی باید از چرخش عادی، فرو کردن، بیرون کشیدن و دور معکوس در کنار هم استفاده کنید تا عملکرد خوبی داشته باشید. دور معکوس به شما کمک می کند در خمیدگی های لوله گرفتار نشوید.

– انتخاب فنر با اندازه متناسب با قطر لوله: قطر فنر انتخابی برای لوله بازکنی باید متناسب با قطر لوله باشد. یعنی باید طوری باشد که به راحتی در لوله حرکت کرده و در خمیدگی های آن به خوبی خم شود. اگر قطر فنر بیش از اندازه بزرگ باشد عملکرد خوبی نخواهد داشت و به خوبی در خمیدگی های لوله خم نمی شود. این منجر به گیر کردن فنر در لوله می شود. برای لوله های کم قطر مثل کفشورها اگر فنر مناسب ندارید نباید با فنر مخصوص توالت ها فنر زنی انجام دهید.

– استفاده از فنر منعطف: انعطاف پذیری فنر اهمیت زیادی دارد. برای عملکرد بهینه در لوله بازکنی باید فنر با انعطاف پذیری مناسب داشته باشید. استفاده از فنر خشک و با انعطاف پذیری پایین باعث می شود فنر در خمیدگی لوله ها عملکرد خوبی نداشته و گیر کند.

– روان کردن لوله: پیش از فنر زنی باید از نرم و روان بودن لوله فاضلاب اطمینان پیدا کرد. فنر فلزی در لوله های خشک به راحتی کار نمی کند. باید جداره لوله روان باشد تا فنر به راحتی در تماس با آن بچرخد و گیر نکند. این کار با ریختن آب، مایع شوینده یا روغن قابل انجام است.

نحوه آزاد کردن فنر گیر کرده در لوله فاضلاب 

با توجه به این که گیر کردن فنر در لوله عموما به دلیل عملکرد غلط فرد لوله بازکن است بهتر است با کمی دقت و رعایت نکات فوق از گیر کردن فنر و گرفتار شدن خودتان جلوگیری کنید تا . اما در صورت گیر کردن فنر می توان با چند اقدام گیر فنر را آزاد کرده و مجددا اقدام به فنر زنی نمایید.

جهت رفع گیر فنر در لوله فاضلاب موارد زیر را انجام دهید.

– چرخش در جهت معکوس: اولین و بهترین کار برای رفع گیر و آزاد کردن فنر گیر کرده دور معکوس دریل است. عقب کشیدن فنر همزمان با دور معکوس می تواند به شما کمک کند. اگر از فنر دستی استفاده می کنید چرخش در جهت معکوس را امتحان کنید.

– ریختن مایع دستشویی: اگر داخل لوله خالی از آب است می توانید مقداری پمایع دستشویی یا ظرفشویی را با آب ترکیب کرده و داخل لوله بریزید. این ترکیب باعث روان کردن لوله و فنر می شود و به حرکت آسان تر فنر در لوله کمک می کند.

– فشار و کشش سریع: اگر فنر در لوله قفل نشده است می توانید با حرکت فشار و کشش سریع روی فنر آن را در داخل لوله جابجا کنید. یعنی فنر را کمی عقب بکشید و مجدد داخل لوله فشار دهید. به عبارتی با آن بازی کنید. این کار باعث می شود فضای حرکتی فنر در لوله بیشتر شده و امکان چرخش مجدد آن فراهم آید.

– تماس با لوله بازکن حرفه ای: آخرین راه حل برای حل مشکل تماس با لوله بازکن حرفه ای است که البته یکی از بهترین راه ها است. لوله بازکن های حرفه چون با این نوع مشکلات برخورد زیادی داشته اند راه حل های مناسبی برای حل آن دارند و می توانند مشکل شما را به بهترین نحوه رفع کنند و از بروز مشکلات بعدی نظیر شکستن و باقی ماندن فنر در لوله جلوگیری کنند. 

جمع بندی

فنر زنی با فنر لوله بازکنی روشی مناسب برای باز کردن گرفتگی لوله ها است که در برخی موارد به دلایل بی دقتی لوله بازکن منجر گیر کردن یا شکستن فنر در لوله شده و گرفتگی لوله را تشدید می کند. همیشه بهترین راه حل رعایت نکات فنی برای جلوگیری از بروز این مشکلات است. با این وجود در مواجه با چنین مواردی اگر چه راه حل های محدودی وجود دارد اما بهترین راه کار تماس با لوله بازکن حرفه ای و درخواست کمک از او است.